Andhra Pradesh Road Transport Corporation (APSRTC): ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్డు రవాణా సంస్థ (APSRTC) దక్షిణ భారతదేశంలో అత్యంత నమ్మదగిన ప్రజా రవాణా వ్యవస్థలలో ఒకటిగా ప్రజల విశ్వాసాన్ని సంపాదించింది. ఇది ఆంధ్రప్రదేశ్ మరియు సమీప రాష్ట్రాల గ్రామీణ మరియు పట్టణ ప్రాంతాలను చురుకుగా కలుపుతుంది. సంవత్సరాలుగా, APSRTC ఒక చిన్న ప్రాంతీయ సేవగా ప్రారంభమై, భారతదేశంలోని అతిపెద్ద మరియు అత్యంత క్రమబద్ధమైన రోడ్డు రవాణా సంస్థలలో ఒకటిగా విస్తరించింది. ఇటీవలి కాలంలో, ప్రయాణికుల సౌకర్యం, భద్రత మరియు సామర్థ్యాన్ని పెంచడానికి సంస్థ అనేక మార్పులు మరియు నవీకరణలను ప్రవేశపెట్టింది.
APSRTC చరిత్ర మరియు నేపథ్యం
APSRTC యొక్క ప్రయాణం అధికారికంగా స్థాపించబడే చాలా కాలం క్రితమే ప్రారంభమైంది. 1932 జూన్‌లో, నిజాం స్టేట్ రైలు మరియు రోడ్డు రవాణా శాఖ హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో తన మొదటి బస్ సేవలను ప్రారంభించింది, ఇది ఆ ప్రాంతంలో సుస్థిరమైన బస్ రవాణా వ్యవస్థ ప్రారంభానికి సూచనగా నిలిచింది. ఈ ప్రయత్నం ఒక క్రమబద్ధమైన ప్రజా రవాణా వ్యవస్థకు పునాది వేసింది.
1958 జనవరి 11న, రోడ్డు రవాణా సంస్థల చట్టం, 1950 ప్రకారం ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ కార్పొరేషన్ (APSRTC) అధికారికంగా స్థాపించబడింది. ఈ సంస్థ ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రజలకు సురక్షితమైన, అందుబాటులో ఉన్న మరియు సౌకర్యవంతమైన బస్ సేవలను అందించడమే లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. స్థాపన తరువాత, APSRTC రాష్ట్రంలోని దూరప్రాంత గ్రామాలను ప్రధాన నగరాలతో అనుసంధానించి, రాష్ట్ర ఆర్థిక మరియు సామాజిక అభివృద్ధికి విశేషంగా సహకరించింది.
2014లో ఆంధ్రప్రదేశ్ రాష్ట్ర విభజన తర్వాత, రవాణా కార్యకలాపాలు విభజించబడ్డాయి. 2015 జూన్ 3 నుండి తెలంగాణ రాష్ట్ర రోడ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ కార్పొరేషన్ (TSRTC) స్వతంత్రంగా కార్యకలాపాలు ప్రారంభించింది. నేటికీ, APSRTC ఆంధ్రప్రదేశ్ అంతటా కార్యకలాపాలను కొనసాగిస్తూ, విజయవాడలోని పండిట్ నెహ్రూ బస్ స్టేషన్ (PNBS), ఎన్టీఆర్ అడ్మినిస్ట్రేటివ్ బ్లాక్‌లో ప్రధాన కార్యాలయాన్ని కలిగి ఉంది.
విలీనం మరియు ప్రభుత్వ ఏకీకరణ
2019 సెప్టెంబర్‌లో ఆంధ్రప్రదేశ్ పబ్లిక్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ డిపార్ట్మెంట్ (APPTD) అధికారికంగా APSRTCని తనలో విలీనం చేసింది. ఈ విలీనంతో రాష్ట్ర ప్రభుత్వం సంస్థను తన పరిపాలనతో మరింత సమన్వయం చేసుకోగలిగింది, తద్వారా మెరుగైన నిర్వహణ, ఉద్యోగుల సంక్షేమం మరియు ఆధునిక సేవలను అందించగలిగింది. అప్పటి నుంచి ప్రభుత్వం APSRTCని నేరుగా పర్యవేక్షిస్తోంది, దీని వల్ల సంస్థ వేగంగా సంస్కరణలను అమలు చేసి, ప్రయాణికులకు మరింత సమర్థవంతంగా సేవలు అందించగలుగుతోంది.
రాష్ట్రాల అంతటా విస్తరణ మరియు సేవలు
APSRTC ప్రధానంగా ఆంధ్రప్రదేశ్‌లో పనిచేసినా, ఇది తెలంగాణ, తమిళనాడు, కర్ణాటక, ఒడిశా మరియు ఛత్తీస్‌గఢ్ వంటి పొరుగు రాష్ట్రాలకు కూడా సేవలు అందిస్తుంది. తన విస్తృత నెట్వర్క్ ద్వారా, ఈ సంస్థ ప్రతి రోజు లక్షలాది మంది ప్రయాణికులు సురక్షితంగా మరియు సౌకర్యవంతంగా ప్రయాణించేందుకు సహాయపడుతుంది. APSRTC బస్సులు ప్రతి రోజు 14,000 కంటే ఎక్కువ గ్రామాలకు నడుస్తాయి, దీని వల్ల ఈ సంస్థ భారతదేశంలో అత్యంత సులభంగా అందుబాటులో ఉన్న రవాణా వ్యవస్థలలో ఒకటిగా నిలిచింది.
2029 నాటికి ఎలక్ట్రిక్ బస్సులకు మార్పు
ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం 2029 నాటికి మొత్తం APSRTC బస్ రవాణా వాహనాలను ఎలక్ట్రిక్ వాహనాలుగా మార్పు చేయాలని నిర్ణయించి ఒక ముఖ్యమైన మార్పును ప్రవేశపెట్టింది. ఈ మార్పు పర్యావరణానికి అనుకూలమైన రవాణాను ప్రోత్సహించడానికి బ్యాటరీ-ఎలక్ట్రిక్ మరియు ఇంధన సెల్ బస్సులను పరిచయం చేస్తుంది. ఈ చర్య ద్వారా ప్రభుత్వం కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం, ఇంధన వ్యయాలను ఆదా చేయడం మరియు దీర్ఘకాలిక స్థిరత్వ ప్రణాళికలో భాగంగా ప్రజా రవాణాను మరింత పచ్చదనంగా మరియు సమర్థవంతంగా మార్చడాన్ని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.
ఈ గ్రీన్‌ ఇనిషియేటివ్‌ ద్వారా ప్రభుత్వం ప్రయాణికులు మరియు పర్యావరణం రెండింటికీ లాభదాయకమైన శుభ్రమైన మరియు స్మార్ట్‌ రవాణా వ్యవస్థను నిర్మించాలనే తన బలమైన నిబద్ధతను చూపిస్తుంది.
APSRTC నిర్మాణం మరియు కార్యకలాపాలు
APSRTC తన కార్యకలాపాలను మంచి పద్ధతిలో ఏర్పాటు చేసిన నిర్మాణం ద్వారా నిర్వహిస్తోంది. ఈ వ్యవస్థను నాలుగు జోన్లుగా విభజించారు, ప్రతి జోన్‌ను పన్నెండు ప్రాంతీయ మేనేజర్లు పర్యవేక్షిస్తున్నారు. ఈ సంస్థకు 11,495 బస్సులతో కూడిన పెద్ద మరియు బలమైన నెట్వర్క్ ఉంది — అందులో 8,716 ప్రభుత్వానికి చెందినవి మరియు 2,779 లీజ్‌పై తీసుకున్నవి. ఇది ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని 423 బస్ స్టేషన్లను నిర్వహిస్తూ, సజావుగా నిర్వహణ కోసం 129 బస్ డిపోలను కలిగి ఉంది.
ప్రతిరోజూ APSRTC బస్సులు సుమారు 38.59 లక్షల కిలోమీటర్ల దూరం ప్రయాణిస్తాయి, 14,123 గ్రామాలను కలుపుతాయి, మరియు దాదాపు 35.09 లక్షల మంది ప్రయాణికులను రవాణా చేస్తాయి. దీనివల్ల రోజుకు సుమారు రూ. 14.46 కోట్ల ఆదాయం వస్తుంది. సగటున ప్రతి APSRTC బస్సు రోజుకు 336 కిలోమీటర్ల దూరం ప్రయాణించి, దాదాపు రూ. 12,580 ఆదాయం తెస్తుంది. ఈ అద్భుతమైన గణాంకాలు APSRTC ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రజల దైనందిన జీవితాలతో ఎంత గాఢమైన అనుబంధం కలిగి ఉందో స్పష్టంగా చూపిస్తున్నాయి.
వాహన రిజిస్ట్రేషన్ మరియు గుర్తింపు
2019 జనవరి 30 నుండి, ఆంధ్రప్రదేశ్ ప్రభుత్వం అన్ని APSRTC వాహనాలను కొత్త AP–39 రిజిస్ట్రేషన్ సిరీస్‌లో నమోదు చేసింది, దీని తర్వాత “Z” అక్షరం మరియు నాలుగు అంకెలు ఉంటాయి. రాష్ట్రవ్యాప్తంగా ఒక ఏకరీతి రిజిస్ట్రేషన్ వ్యవస్థను ఏర్పాటు చేసి, ప్రజా రవాణా రికార్డుల నిర్వహణను మెరుగుపరచడానికి ప్రభుత్వం ఈ కొత్త ఫార్మాట్‌ను ప్రవేశపెట్టింది.
ఉద్యోగుల బలం మరియు కార్మిక సంఘాలు
APSRTC విజయవంతం కావడం దాని బస్సులు మరియు సాంకేతికతపైనే కాకుండా, అంకితభావంతో పనిచేసే సిబ్బందిపైనా ఆధారపడి ఉంటుంది. ఈ సంస్థలో డ్రైవర్లు, కండక్టర్లు, మెకానిక్స్ మరియు పరిపాలనా సిబ్బంది సహా సుమారు 46,051 మంది పనిచేస్తున్నారు. వారి హక్కులను రక్షించడానికి మరియు పని పరిస్థితులను మెరుగుపరచడానికి అనేక ట్రేడ్ యూనియన్లు చురుకుగా పనిచేస్తున్నాయి.
ఆంధ్రప్రదేశ్ పబ్లిక్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ డిపార్ట్మెంట్ ఎంప్లాయీస్ యూనియన్, పూర్వం APSRTC ఎంప్లాయీస్ యూనియన్‌గా పిలువబడినది, 1952 జూలైలో స్థాపించబడింది. ఇది ఆల్ ఇండియా ట్రేడ్ యూనియన్ కాంగ్రెస్ (AITUC) మరియు AP JAC అమరావతికి అనుబంధంగా ఉంది. మరో ముఖ్యమైన సంస్థ APSRTC స్టాఫ్ అండ్ వర్కర్స్ ఫెడరేషన్ 2008లో స్థాపించబడింది మరియు ఇది సెంటర్ ఆఫ్ ఇండియన్ ట్రేడ్ యూనియన్స్‌ (CITU)కు అనుబంధంగా ఉంది.
ఇతర చురుకైన సంఘాలు APSRTC నేషనల్ మజ్దూర్ యూనియన్, APSRTC కర్మిక పరిషత్‌ (తెలుగుదేశం పార్టీకి అనుబంధంగా ఉన్నది), మరియు YSR RTC మజ్దూర్ యూనియన్ (వైఎస్ఆర్ కాంగ్రెస్ పార్టీకి అనుబంధంగా ఉన్నది) వంటివి ఉన్నాయి. ఈ యూనియన్లు ఉద్యోగులకు సమానమైన ప్రవర్తన, సమయానుసార వేతనాలు మరియు సురక్షితమైన పని వాతావరణాన్ని నిర్ధారించడానికి చురుకుగా కృషి చేస్తాయి.
Key Statistics of APSRTC (As of March 2025)
| Details | Numbers |
|---|---|
| Zones | 4 |
| Regional Managers | 12 |
| Total Buses | 11,495 |
| Bus Stations | 423 |
| Bus Depots | 129 |
| Daily Commuters | 35.09 lakhs |
| Daily Income | Rs. 14.46 crore |
ముగింపు
ఆంధ్రప్రదేశ్ రోడ్ ట్రాన్స్‌పోర్ట్ కార్పొరేషన్ (APSRTC) రాష్ట్రవ్యాప్తంగా లక్షలాది ప్రయాణికులకు ప్రాణాధారంగా సేవలు అందిస్తోంది. దీని గొప్ప చరిత్ర, విస్తృతమైన నెట్వర్క్ మరియు ఆధునీకరణ పట్ల ఉన్న దృఢమైన నిబద్ధతతో, APSRTC భారతదేశంలోని అత్యంత సమర్థవంతమైన రవాణా వ్యవస్థల్లో ఒకటిగా ఎదిగింది. ప్రస్తుతం ఈ సంస్థ విద్యుత్‌ బస్సులను ప్రవేశపెడుతూ, మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరుస్తూ, ప్రయాణికుల సంతృప్తిపై దృష్టి పెట్టి, స్థిరమైన మరియు సాంకేతిక ఆధారిత భవిష్యత్తు వైపు అడుగులు వేస్తోంది.
APSRTC నిరంతరం అభివృద్ధి చెందుతున్నప్పుడు, ఇది ప్రజలను కలుపుతూ, సమాజాలను శక్తివంతం చేస్తూ, విశ్వసనీయ ప్రజా రవాణా ద్వారా ఆంధ్రప్రదేశ్ అభివృద్ధిని ముందుకు నడిపించడంలో తన కట్టుబాటును కొనసాగిస్తోంది.